Sanayicinin Suçu nedir?
01.10.2022 tarihinde yayınlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği değişikliği ile;
Geçici Madde 7 –(2)
Üretim tesislerinin farklı görevli tedarik şirketi bölgesi sınırları içinde olmasına yönelik yeni başvurular ile halihazırda işletmede olan tesislere yönelik talepler, 1/1/2023 tarihinden itibaren değerlendirmeye alınır.
İfadesi bulunuyordu.
Bu madde den dolayı çoğu Organize Sanayi Bölgesinde bulunan ve mevcutta lisanssız elektrik üretim tesisi olan şirketler başka GTŞ (Görevli Tedarik Şirketi) sınırları içinde çalışma başlattılar ve çoğu da arazi alıp marjinal ve ÇED işlemlerini bile bitirdiler. Yeni yıl dan sonra başvurmak için dosyalar bile hazırdı.
Neden 01.07.2023
30 Aralık 2022 de EPDK dan yine son dakika bir gol geldi, bu işlemler kurul kararı ile 01.07.2023 tarihini ertelendi.
2019 yılında yalnız Dağıtım Şirketler sınırlar içinde sınırlı olma şartı ile verildiği için OSB içindeki işletmeler bir tür dışlanmışlardı. Nedeni çoğu OSB ‘ler aynı zamanda Dağıtım Şirketleri oldukları için bu işletmeler tek kendi OSB sınırları içinde kurabilme hakkı verilmişti. OSB dışındaki işletmeler kendi dağıtım şirketleri bölgeleri sınırları içinde (örnek olarak CK Akdeniz EDAŞ bölgesinde – Antalya, Burdur ve Isparta) araziye de kurma hakkı verirken OSB deki işletmeler 2019 da yayınlanan yönetmelik ile yarı yolda kalmışlardı.
Gelelim 01.10.2022 tarihinde değişikliğe OSB içindeki işletmelere ve güneş enerji sektörü için bir ivme gelmişti. Yalnız 30.12.2022 tarihindeki kurul ile bu ivme yeniden negatif yöne dönmüştür.
Şimdi 01.07.2023 tarihine ertelenmesi mevcut bir lisanssız elektrik üretim tesisi olan işletmeler için nasıl bir tehlike beraberinde getirmekte.
Çoğu bu tür işletmeler için kendi GTŞ sınırları içinde kapasite dolmuş durumunda veya bazı bölgelerde marjinal arazinin yoğun olması nedeni başvuruları olumsuz çıkmasının yüksek olma riski taşımakta.
İletim den Lisanssız DOLU
Bildiğimiz gibi 154 KV iletim den başvurular bu günlerde olumsuz geri dönmekte ve son TEİAŞ kapasite raporlarında çoğu bölgelerinde kapasite kalmadığı görünmekte veya bazı bölgelerde çok düşük rakamlar görülmekte.
Yaz sonunda bütün Türkiye de kapasite kalmayacak
Ben burada bir iddaa ortaya atmak isterim; en geç yaz sonu (Eylül 2023) Türkiye’nin bütün bölgelerde lisanssız elektrik üretim için kapasite kalmayacağını ön görmekteyim.
O zaman sormak istiyorum 2019 – 2021 arası çatısına güneş enerjisi kuran bir OSB içindeki işletmecinin çatıya kurmasının suçu nedir. Bakanlığımız 2019 da yeni yönetmeliğimiz hayata geçince hatırladığım kadar öncelik çatı sloganı ile çıkmıştı.
Dağıtım Şirketleri sınırları kalkması ile öncelik hakkı bu tür işletmelere verileceğine 30.12.2022 tarihinde çıkan kurul kararı ile yeniden dışlanmış olarak kendilerini görmekteler.
Organize Sanayi Bölgeler deki işletmeler için başka bir sorun ile baş başayız. Çoğunun gözünden bu tehlike kaçmış olabilir.
ÇOĞU OSB’lerde kapasite SIFIR ‘landı
Çatısına kurmayan OSB içinde büyük bir işletme başka GTŞ sınırlar içinde kurarak kendisini kurtarabilir. Esas işletmelerin ana damarı olan küçük tedarikçiler / işletmelerdir. 400 kVa veya 630 kVa trafo gücü olan ve bununla beraber 240 kW ve 378 kW sözleşme gücü olan bu tür işletmelerdir.
Bu tür işletmelerin başka GTŞ sınırları içinde arazi alıp işlem yapmak için finansal güçleri çok zayıf. Bu yüksek elektrik maliyeti ve beklenen zamlarla bu tür küçük işletmelerin ayakta kalması çok zor olacaktır ve 2024 yılında tehlike çanları çalmaya başlayacaktır.
Bu tür işletmelerin kapanması büyük şirketlerin malzeme tedarikinde zorluk yaşayabilecekler ve buda Türkiye’nin Ekonomisine tedarik zincirinde risk olma durumu ile karşı karşıya getirebilir mi?
Benim önerim OSB içindeki işletmeler için lisanssız elektrik yönetmeliğinde ek bir madde getirilmesi.
Bu nasıl bir madde olabilir?
Bir tür “5.1.Ç Kokteyli” !..
Nasıl değelim; OSB içinde kapasite olmazsa bile bir işletme çatısına GES kurabilmeli. Yalnız bir şartla; aylık mahsuplaşma sonrası tüketim fazlası satışın ödenmemesi ve ek olarak “örnek olarak Cumartesi, Pazar ve Tatil günlerinde aylık mahsuplaşma için şebekeye elektrik vermeme şartı ile” veya her OSB’nin kendi düzenleyecekleri kararı ile sınırlama şartı. Şartlardan bir depolama olabilir mi?.
Türkiye Ekonomisinin motoru olan Organize Sanayi Bölgesindeki işletmelere güneş enerjisi kurabilmek için ek izinler/kapasiteler veya başka tür kolaylıklar çıkmaması durumunda 2024 de çoğu küçük işletmeler elektrik maliyetlerinden dolayı kapılarına kilit takma ile karşı karşıya gelme riski yaşamakta olacağımızı ön görmekteyim.
Antalya OSB de bir işletmenin elektrik maliyet kalemi, bütün masrafların yüzde 54’ünü bulmakta ve maliyet kaleminde ilk sırada. Bu rakamları düşürmek için tek çare lisanssız elektrik üretiminde kolaylıklar. Bunlardan biri “5.1.Ç Kokteyli” örneği olamaz mı?
Sorum o zaman “Sanayicinin suçu nedir?”
Dipl. Ing. (FH) Hasan YİĞİT
hasan@hasanyigit.com.tr
16.01.2023