Erimiş sırt folyosu (Backsheet), kırık hücreler ve daha çok Hotspot’lar – Kara mı yada beyaz koyun mu?

PV Magazine deki “Bana kara koyunları gösterin” dizisinde yeni vaka. Bir GES yatırımcısı kurulumdan 3 yıl sonra modüllerin %17 önemli hasarlar gösterdiğini açıklaması ile bugünkü yazımıza başlıyoruz. EPC şirketi 2 yıllık garanti süresi bitesiye kadar yatırımcıya bu hasarları saklamış. Ayrıca Modül üreticisi çok yavaş işlem yapmakta ve iyi niyet göstermemekte. Ne yapılabilir?

Konumuz  Eylül 2011 yıllında işletmeye giren bir Fransız GES inden, 8800 adet bir Çinli üreticinin modülleri kullanılmakta. İşletmeye girmesinden 3 ay sonra modüllerin %90’ının sırt folyosunda solucan yolları gözükmeye başlamış. Yatırımcı EPC şirketine bu konu ile ilgili bilgi verdikten sonra EPC şirketi bu tür izler modüllerin kalitesini ve verimliliğini etkilemez deyip kesip atmış. Ağustos 2012 de yatırımcı direk Çin deki modül üreticisine bu vakalar ile ilgili mektup yazmış. İlk yazıdan sonra birkaç kez daha mektup, e-mail gönderdiği halde ve telefonla da araması halinde üreticiden şimdiye kadar hiçbir cevap gelmemiştir.

İlk bakışta bu olay henüz zararsız gözükse – bu olay ile ilgili sorunlar karmaşık ve felaketler zinciri birbiri arkasına gelmeye başladı. 2013 yıllın ortasında GES yatırımcısı ilk kez ciddi kusurlar olduğunu gördü. Performans verileri %5-6 düşmeye başlamıştı, yatırımcıya göre bunlar hasarlı modüllerden gelmekteydi.
İşletmeci bu olaylardan sonra bir denetim şirketini görevlendirip, Termografik araştırmalar sonrası 450 modüllerde 30 dereceden fazla sıcaklık farkı ile hotspotlar tespit edildi. 450 Modüllerin yüzde yetmişinde aşırı ısınmadan dolayı bazı hücreler Black-Out olmuştu, hücreler kahverengileşmişti. Ve ayrıca sırt folyosunda kabarcıklar çıkmaya başlamış ve hatta erimiş bazı alanlar göstermekteydi.

Hasarlar bir yıl içinde üç katına çıktı

Hasarlar daha büyümeye başlamıştı. Ekim 2014 yıllında yatırımcı yeniden termografik araştırması yaptırınca bu sefer 1.500’ü geçkin modüller bu sefer etkilenmişti, bu komple modüllerin %17’si,ne gelmekte. Sırt folyosundaki hasarlarda aynı zamanda önemli ölçüde artmıştı. Genel olarak bakılınca hasarlar 1 yıl içinde neredeyse üç katına çıkmıştı. Yatırımcının ifadesine göre bu sırada GES in verimliliği de %10 ile %12 oranında düşmüştü.

“Kara Koyun” dizimize bağlantıya giren başka bir işletmeci “Kısmı erimeler veya daha kötüsü laminatların yanması oluşuyor” dedi ve devamında “Yaz aylarında aşırı kuru Sıçak havalar oluştuğu zaman , kusurlu modüllerin periyodik kontrol süresinde ortaya çıkmazsa ve analiz edilmezse modüllerin yüksek oranda yangına yol açabileceğini” ifade etti. Mevcut sahada 100 örnek modüllerde yapılan elektrolüminesans araştırmasında, bütün modüllerde mikro çatlaklar ve çatlak hücreler olduğunu gösterdi.

Bu çatlaklar yatırımcıya göre kalan hasarların nedeni olabilir şüphesinde. Mikro çatlaklar zaman içinde büyür ve hücreler arasında bağlantı sorununa yol açar. Bununla beraber o bölgelerde aşırı ısınma oluşur ve modüllerde bildiğimiz hotspotlar ortaya çıkar. Bu bölgelerde aşırı ısınmadan dolayı sırt folyosunda kabarcıklar ortaya çıkar, erimeye başlar ve en kötüsü yanmaya başlar. İşletmeci sahasında bu sorunların daha tırmanacağını düşünmekte ve gelecek ilk baharda yeni bir termografik araştırması yapacağını bildirdi

EPC şirketi hasarları gizledi

Bu vakada çok sıkıntılar birbirine girmiş durumda. GES’in devreye alınmasından sonra EPC şirketi aynı zaman da iki yıl bakımdan sorumlu du. Bu süre içinde sorunlar başlamıştı ve yatırımcıya göre kanıtlamak mümkün di ve o zamanlar kabartmalar görünmeye başlamıştı. EPC firmasına da o zamanlar uyarmıştık, ancak EPC firması bilgileri bizlerden gizledi ifadesini kullandı.

İki yıl geçmesinden sonra ve aynı zamanda EPC firmasının işletme ve garanti süresi bitmesi ile yatırımcı aynı zaman da işletmeciliği de devir alıp bakım ve servis işlemlerini kendisi aldı. Yatırımcı İşletmeyi devir aldıktan sonra ilk olarak yaptırdığı komple Check-Up da EPC firmasının hazırladığı sahte bakım raporları da ortaya çıktı ve performans düşüşlerin gerçekleri de. Yatırımcının önceden fark ettiği performans düşüşlerini önceki dönem bakım yapan EPC şirketi aylık bakım günlüklerinde sahte bireysel vakalar (örnek olarak string lerde hatalar gibi) ile “gizli” tuttuğu ortaya çıkmış oldu. Uzun sert yazışmalardan sonra EPC firması devir etmeden önce kendisi de termografik araştırma yaptırdığını kabul etti.

Sonuç: Devir etmeden önce 500 modül de hasar olduğu belirlendi İşletmeci : “Bu tür davranışlar elbette cezalandırılmak lazım” ded ve EPC şirketi aleyhine mahkemede dava açtı.

Modül üreticisi yetersiz ve uygun olmayan modüller gönderdi

İşletmeci üreticinin ilk 10 yılda yüzde 90 performans garantisini girmek istemedi. Bu vakaların ürün garantisi ile ilgili olduğunu ifade ediyor ve büyük olasılıkla bu hasarların ürün kusuru olduğunu iddaa etmekte. Yangın riski olma durumunda Avrupa Ürün Sorumluluğu Yasasına göre bu Modül sınıfların hepsinin geri çağırılması gerektiğini savunmakta.

İşletmeciye göre EPC şirketi de 2-yıllık garanti süresinde bu hasarları fark ettiğini ve bu nedenle ürünleri değiştirmek ve tazminat ödeme mecburiyetinde olduğu kanıtında. EPC firması modül üreticisi ile bağlantıya girip nihayet modüllerin değişmesi için caba göstermeye başladı ve anlaşmazlıklar bundan sonra daha devam etti.

İşletmeci, EPC firması ve modül üretici de iki yıl uyuşmazlıklardan sonra ve kendi yaptırdıkları termografik araştırmasından sonra Çinli üretici iyi niyet esasında 1500 modüllerden 840 tanesini değiştirmeye karar verdi. Üretici yalnız bunların ürün kusuru olduğunu itiraf etmemekle ısrarcıydı

 Hotspot ile ilgili sorunlar

Üretici az miktarda modül gönderdiği ile ilgili savunmasında yalnız 45 derece aşırı ısı farkı gösteren hotspotlu modülleri değiştirdiğini ifade etti. Bu açıklamayı yatırımcı maalesef anlayamadı. Birincisi Fransa’nın güneyinde sıcaklıklar yüksek olduktan dolayı, az farkında sıcaklık gösteren hotspotlarda modüllere zarar verebilir. Ve yatırımcıya göre ikincisi bu hasarlar kabul edilmeyen ürün hatasından gerçekleşmekte ve zamanla modül deki hasarların çoğalmasını yol açabilecek durumda. İfadesinde “Bizim durumumuzda ise hotspotlar daha çok ısınacak ve çoğalacak, bununla beraber modüllere daha fazla zarara yol açacaktır” dedi ve devamında “Bizim santrallerimizdeki son 3 yıl bunu göstermekte”. Başka bir kritik nokta bazı hücrelerin Black-Out yapması ile bu hotspot noktalarında ısı farkın düşmesi. Bu kritik noktalar gözle görünmektedir ve o bölgedeki hücreler kahverengileşir, bu hasarları üretici dikkate almadı.

Teslim edilen modüller de başka bir sorun daha ortaya çıktı, yeni modüller aynı güç de değildi ve boyutları da aynı değildi. Yeni Modülleri takmak için başka modül kelepçeleri gerekiyordu. Modüllerin başka boyut ta oldukları için sıralarda farklı oranlar da “delikler” gerekiyordu. Kablolar da yeni dizilenmesi için ekstra maliyetler gerekti.

İşletmeci kendi ifadesine göre Modül üreticisi ile Intersolar 2015 de görüşme sağladı. Orada modül üreticisi nispeten açık açık yatırımcıya yeni projeleri için modülleri kendilerinden satın alırlarsa iyi niyet olarak kalan modülleri de değiştireceklerini söylediler. İşletmeciye göre bu “küstah çana iş ahlakı”. Yatırımcıya göre üretici daha ürün sorumluluğu içinde. Başka işletmecilerden de aynı sorunlarında gelmesinden dolayı Kara Koyunlar arasında bu tür vakalar ilk ve tek olmayacağını göstermekte.

Yatırımcı / işletmeci gözü ile Modül üreticisi ve EPC şirketinden neler yapılması gerekirdi. İlk olarak yatırımcıdan talep edilen modül değişikliklerini üretici tarafından direk yapılması. Maalesef modüllerin bazıları değiştirildi, bunlar da gecikmeli değiştirildi. Modüllerin değişimi anlaşmazlıklardan dolayı iki yıl bir zaman aldığı için yatırımcıya tazminat ödenmesi de arzu edilirdi.

Eski modüllerin sökümü ve yeni modüllerin montajı üreticinin garantisi içinde değildi, yatırımcı söküm ve montaj işini kendisi yapması gerekiyordu. Yatırımcı ya göre tek pozitif olay üretici saha ya kadar modülleri getirmesi ve eskileri oradan alması oldu.

EPC şirketi Avrupalı bir şirketti ve yatırımcıya modüller dahil anahtar teslim sistemi satmıştı. İlk iki yıllık bakım sözleşmesinin içinde düzenli olarak referans modülleri ile üretim ve performans testleri yapılmasıydı. Yatırımcıya göre bunlar düzenli yapılmadı ve modül hasarları yatırımcıya karşı gizli tutuldu.

Yatırımcı açıklamasında “Benim görüşüme göre EPC şirketi komple kazanç kaybından ( hasarlı modüllerin sökmesi, yenileri ile yeniden montajı, üretim kaybı v.s.) sorumludur. EPC şirketi kendi işletme ve garanti süresi içinde hasarlardan bilgisi vardı ve o zamanlar hasarlı modülleri kazanç kaybını minimuma düşürmek için değiştirebilirdi. Bizim ortaklarımıza karşı vaat ettiğimiz elektrik üretimden oluşan kaybı karşılamak için EPC şirketine karşı tazminat davası açacağız” dedi

21.10.2015